II OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA WARSZTATOWA

Destrukt asfaltowy – jak wykorzystać go ponownie?

Prace drogowe często wiążą się z frezowaniem, czyli usunięciem wierzchniej warstwy asfaltu. Dzięki tej technologii możliwe jest skrócenie czasu wyłączenia danego odcinka z ruchu, a tym samym ograniczenie niedogodności dla kierowców i mieszkańców. Frezowanie pozwala bowiem na znacznie szybsze przeprowadzenie prac. Warto dodać, że usunięcie nawierzchni asfaltowej może być związane nie tylko z remontem, ale również z modernizacją drogi. W wyniku frezowania powstaje tzw. destrukt asfaltowy. Czy może być ponownie wykorzystany?

Destrukt asfaltowy – czym jest?

Asfalt drogowy to w istocie mieszanka mineralno-asfaltowa, powstająca z połączenia odpowiednio dobranego kruszywa, lepiszcza asfaltowego, wypełniaczy oraz dodatków uszlachetniających. Lepiszcze po uplastycznieniu umożliwia równomierne rozmieszczenie kruszywa, a po związaniu stabilizuje całość i chroni materiał przed działaniem czynników atmosferycznych.

Zewnętrzną warstwę konstrukcji nawierzchni stanowi warstwa ścieralna, odpowiedzialna za przyczepność, gładkość jezdni, odprowadzanie wody i ograniczenie nasiąkliwości. Pod nią często znajduje się warstwa wiążąca, której zadaniem jest równomierne przenoszenie obciążeń eksploatacyjnych na podbudowę.

Destrukt asfaltowy to materiał odzyskiwany w procesie frezowania warstw ścieralnych lub wiążących podczas remontów i modernizacji nawierzchni. W zależności od stopnia zużycia drogi, specjalistyczne maszyny usuwają odpowiednią grubość nawierzchni. Pozyskany destrukt, po spełnieniu wymogów jakościowych, może być ponownie wykorzystany w szerokim zakresie robót drogowych.

Około 95% destruktu asfaltowego stanowi kruszywo, natomiast pozostałe 5% to lepiszcze. Destrukt asfaltowy stosuje się głównie w mieszankach mineralno-asfaltowych jako częściowy substytut kruszywa.

Destrukt asfaltowy a prawo

Destrukt asfaltowy jeszcze do niedawna klasyfikowany był jako odpad budowlany, co istotnie ograniczało możliwości jego zagospodarowania. Zmiana podejścia legislacyjnego oraz wdrożenie odpowiednich mechanizmów prawnych pozwoliły na wprowadzenie precyzyjnych warunków umożliwiających utratę przez destrukt statusu odpadu, co znacząco ułatwia jego racjonalne i bezpieczne wykorzystanie w inwestycjach infrastrukturalnych.

Zasadniczy przełom przyniosło rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 grudnia 2021 r., które określa szczegółowe kryteria umożliwiające uznanie destruktu asfaltowego za pełnowartościowy materiał budowlany, a nie odpad.

W praktyce dopuszczalne jest szerokie wykorzystanie odzyskanego destruktu w całym zakresie robót drogowych – od warstw wzmacniających, poprzez podbudowy, aż po warstwy ścieralne. Kluczowe jest tu jednak właściwe przygotowanie procesu inwestycyjnego, w tym bilansowania dostępności i zapotrzebowania na destrukt w obrębie konkretnego zadania, zgodnie z wymaganiami projektowymi i technologicznymi.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, rozpoczęcie procesu przetwarzania destruktu jako odpadu wymaga uprzedniego uzyskania decyzji administracyjnej (wydawanej przez marszałka województwa lub starostę). Obowiązek ten najczęściej spoczywa na wykonawcach robót, choć w szczególnych przypadkach może być przejęty przez zamawiającego publicznego, np. GDDKiA.

Warto podkreślić, że rozporządzenie nie znajduje zastosowania do destruktu z urządzeń frezujących i natychmiast układających nową warstwę nawierzchni na tym samym odcinku drogi – sytuacja taka uznawana jest za pełny recykling w miejscu, a więc nie dochodzi do wytworzenia odpadu.

Czy destrukt asfaltowy jest szkodliwy?

Aby destrukt przestał podlegać rygorom przepisów o gospodarce odpadami, musi spełniać łącznie następujące warunki:

• odpowiadać wymaganiom technicznym właściwym dla zastosowań w budownictwie drogowym,
• być zgodnym z obowiązującymi normami i przepisami dotyczącymi produktów,
• nie stwarzać zagrożenia dla środowiska ani zdrowia ludzi.

Dodatkowo materiał nie może być zanieczyszczony żadnymi substancjami poza tymi, które są typowe dla mieszanek mineralno-asfaltowych i towarzyszą ich standardowemu użytkowaniu. Zgodność z wymaganiami potwierdzona jest przez akredytowane laboratorium, które przeprowadza badania składu i charakterystyki fizykochemicznej materiału, w tym analizę zawartości substancji niebezpiecznych, takich jak WWA czy benzo(a)piren.

Warunkiem dopuszczenia destruktu do ponownego użycia jest sporządzenie przez jego posiadacza deklaracji zgodności dla każdej partii materiału, w oparciu o wyniki badań laboratoryjnych. Destrukt musi odpowiadać co najmniej wymaganiom normy PN-EN 13108-8, stanowiącej odniesienie w zakresie klasyfikacji i właściwości materiału przeznaczonego do mieszanek asfaltowych.

Destrukt asfaltowy na utwardzenie drogi i nie tylko – sposoby wykorzystania destruktu

Destrukt asfaltowy, czyli odzyskana w wyniku frezowania nawierzchni mieszanka mineralno-asfaltowa, stanowi dziś pełnoprawny materiał inżynierski, który – przy spełnieniu odpowiednich warunków jakościowych – znajduje szerokie zastosowanie w budownictwie drogowym. Jego wykorzystanie wpisuje się w nowoczesne podejście do gospodarowania zasobami, opierające się na recyklingu materiałów oraz minimalizacji odpadów.

Destrukt, asfalt i ich ponowne wykorzystanie – aspekty środowiskowe i operacyjne

Zastosowanie destruktu asfaltowego w procesach budowy i modernizacji dróg wpisuje się w szerszy kontekst zrównoważonego zarządzania infrastrukturą transportową. Recykling materiałów pochodzących z istniejących nawierzchni znacząco ogranicza zapotrzebowanie na nowe surowce, zmniejsza liczbę transportów materiałów budowlanych, a co za tym idzie – wpływa na obniżenie emisji zanieczyszczeń oraz ograniczenie obciążenia sieci drogowej przez ciężki sprzęt transportowy.

Efektywne wykorzystanie destruktu w ramach tej samej inwestycji, na której został pozyskany, przynosi również korzyści organizacyjne – umożliwia redukcję kosztów logistycznych i magazynowych, a także poprawia elastyczność harmonogramów prac. Coraz częściej oczekuje się, by na etapie przygotowania inwestycji uwzględniać potencjalne zasoby destruktu i planować jego maksymalne zagospodarowanie na miejscu.